۱٫     علائم در بزرگسالان : اگر شما دچار نوع خفیف آنفولانزا شدید، علائم آن نیز ممکن است شبیه به سرماخوردگی ساده باشد ولی معمولاً علائم این بیماری شدید بوده و شامل موارد زیر است:

–        تب : معمولاً بالای ۳/۳۸ درجه بوده ودر عرض ۲۴ ساعت ایجاد شده و برای ۳ روز ( بین یک تا پنج روز) باقی می ماند .

–        سر درد : معمولاً در تمام نواحی سر احساس می شود و گاهی فقط در جلوی سر احساس می شود.

–        بدن درد : تمام قسمتهای بدن خصوصاً پاها و کمر دردناک هستند.

–      گلودرد : که حدود۴-۳ روز ممکن است طول بکشد .

–          آبریزش بینی: که گاهی تا یک هفته بطول می انجامد.

  و سایر علائم مثل سرفه خشک ، بی اشتهائی، لرز، خستگی، قرمزی و التهاب مخاط گلو و بینی .

البته بیشتر بیماران در عرض ۲-۱ هفته از آنفولانزا بهبود پیدا می کنند ولی بعضی ( خصوصاً افراد سالمند ) ممکن است برای مدت طولانی احساس خستگی را حتی پی از اینکه سایر علائم رفع شد، داشته باشند .

 علائم در کودکان : در کودکان تب بالاتر از بزرگسالان است و معمولاً بین ۵/۴۰-۴/۳۹ درجه می باشد. البته در کودکان قبل از مدرسه و نوزادان بعلت اینکه علائم آنفولانزا بسیار شبیه به سایر ویروسهائی که درگیری تنفسی می دهند می باشد، تشخیص دقیق آنفولانزا مشکل است ولی در هر صورت باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد.
   چه موقع باید بدنبال توصیه های پزشکی بود.

بعلت اینکه این بیماری، عوارض خطرناک دارد و علائم آن نیز شدید است، تقریباً همیشه باید برای درمان آن به پزشک مراجعه کرد، مخصوصاً در سنین پائین که علائم بیماری شدیدتر می باشد و بیمار نیز ضعیف تر است.

  تشخیص

 تشخیص بیماری عمدتاً کلنیکی است و پزشک با توجه به همه گیری آنفولانزا در جامعه و علائم بیمار خود، این تشخیص را مطرح می کند ولی چون افتراق عفونت ویروس آنفولانزا از سایر ویروسهای درگیر کننده سیستم تنفس مشکل است گاهی از روشهای آزمایشگاهی برای تشخیص بیماری می توان استفاده کرد مثلاً در آزمایشگاههای مجهز می توان از کشت ویروس برای نمونه ترشحات بینی و حلق و در جهت تشخیص نوع ویروس استفاده کرد.
 عوارض

 یکی از عوارض شایع آنفولانزا سینه پهلو می باشد که عامل این سینه پهلو یا خود ویروس آنفولانزا است و یا یک باکتری است که از ضعیف شدن سیستم ایمنی توسط ویروس آنفولانزا استفاده کرده وارد ریه شده و باعث عفونت باکتریائی ریه گشته است. در موارد زیر باید به سینه پهلو شک کرد:

–      بیماری که دچار تنفس سخت و مشکل شده است.

–       بیمار دچار درد سینه در نتیجه سرفه بشود.

–        همراه با سرفه خلط زرد و یا سبز رنگ و یا خلط خونی وجود داشته باشد.

  از دیگر عوارض آنفولانزا می توان به سینوزیت، عفونت گوش میانی و التهاب مجاری هوائی (برونشیت) و التهاب بافت میانی مغز (آنسفالیت)اشاره کرد.

یکی دیگر از عوارض بیماری ? سرفه بعد از عفونت ? می باشد که معمولاًً بدون خلط بوده و ممکن است برای هفته ها تا ماهها پس از رفع علائم آنفولانزا ادامه یابد و آنچنان شدید باشد که گاهی هنگام شب فرد را بیدار کند.

این سرفه که با علائم شبه آسم همراه است گاهی با درمانهای ضد آسم بهبود می یابد و یا از شدت آن کاسته می شود. بهر صورت در صورت ابتلا به این عارضه باید با پزشک خود مشورت کنید.

 در آخر لازم است اشاره کنیم که بعضی از مطالعات جدید نشان داده اند که استفاده از داروهای جدید ضد ویروس آنفولانزا (Oseltamivir) ممکن است در کاهش عوارض ثانویه بیماری آنفولانزا مثل سینه پهلو در بزرگسالان و عفونت گوش در کودکان ۱۲-۱ ساله موثر باشد.

 درمان

 پیش از شروع این بحث لازم است اشاره کنیم گرچه علائم آنفولانزا شدید است ولی در صورت عدم درمان، اکثر موارد آن پس از مدتی بهبود می یابند چون این بیماری جزء بیماریهای خود محدود شونده می باشند ولی درمان آن علاوه بر کاهش دوره بیماری و تخفیف علائم آن، از عوارض بیماری نیز جلوگیری می کند.

استفاده از داروهای ضد ویروس آنفولانزا

 این داروها بشرطی که در ۴۸ ساعت اول پس از شروع بیماری مصرفشان آغاز شود، بیشترین تأثیر را هم در کاهش طول مدت بیماری (حداقل یکروز طول دوره بیماری را کاهش می دهند) و همچنین کاهش شدت علائم در طول مدت ابتلا بیماری را خواهند داشت و هر چه این داروها زودتر شروع شوند، نتایج بهتری را برای بیمار خواهند داشت. از این داروها به چهار مورد زیر اشاره
می کنیم.

Oseltamivir- Zanamivir-Amantadine-Rimanadine

  دو داروی اول جزء داروهای جدید بوده که هم روی ویروس آنفولانزای A و هم آنفولانزای B مؤثر هستند، در حالیکه داروهای سوم و چهارم که قدیمی تر هستند فقط روی آنفولانزای نوع A مؤثر هستند. از بین داروهای موفق Oseltamivir کمترین عوارض گوارشی را دارد و امروزه بیش از سایر داروهای ضد آنفولانزا نسخه می شود.

داروهائی که باعث کاهش علائم و شکایات بیمار می شوند.

 مثل سرماخوردگی، در آنفولانزا نیز می توان از داروهای بدون نسخه برای تخفیف علائم بیماری پس از شروع بیماری و در طی دوره آن استفاده کرد.

  برای تب و درد از استامینوفن ( آسپرین زیر ۱۸ سال ممنوع است بخاطر احتمال ایجاد بیماری کبدی ) و برای احتقان بینی، سرفه و ترشحات بینی از ترکیبات حاوی ضد احتقان و آنتی هیستامین مثل قرص ? آنتی هیستامین دکونژستانت ? می توان استفاده کرد.

 علاوه بر موارد بالا استفاده از مایعات کافی در طول روز و تغذیه مناسب برای بهبود سریع و جلوگیری از حالت کم آبی در بدن لازم است. همچنین استراحت در بستر نیز توصیه می شود.

 پیشگیری

در مورد آنفولانزا دو نوع پیشگیری داریم ۱- واکسنهای آنفولانزا ۲- پیشگیری داروئی آنفولانزا

  واکسنهای آنفولانزا

 امروزه دو نوع واکسن برای آنفولانزا وجود دارد یکی فرم تزریقی و دیگری واکسن اسپری بینی( Nasal Spray Vaccine) کلاً  واکسن آنفولانزا، بهترین وسیله برای پیگشیری از آنفولانزا می باشد و بهترین زمان تزریق آن از مهر ماه تا نیمه آبان است. البته واکسن در هر زمانی در فصل شیوع آنفولانزا می تواند تزریق شود، حتی وقتی که ویروس کاملاٌ در جامعه شما پخش شده باشد. در ضمن شما سالانه به تزریق واکسن نیاز خواهید داشت برای اینکه ویروس مداوماً در حال تغییر خصوصیات خود بوده و برای همین هر سال باید توجه به خصوصیات جدید ویروس، واکسن جدید برای جلوگیری از بیماری روانه بازار گردد.

 بعلت همین کوتاهی عمر واکسن آنفولانزا و دردسر تزریق سالانه آن، این واکسن فقط برای کسانیکه در گروه پر خطر قرار گرفته و ممکن است دچار عوارض وخیمی شوند استفاده می شود، این افراد شامل:
 
–      افراد بالای ۶۵ سال

–       تمام کودکان بین ۲۴-۶ ماه

–      کودکان و افراد بزرگسالان بین ۶۴-۲ سال درصورتیکه دچار مشکلات پزشکی مزمن باشند مثل دیابت نارسائی کلیوی، اختلال تولید گلبول قرمز، ایدز، مصرف داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی و …

–       کودکان و بالغینی که دچار آسم باشند.

–         کودکانی که روی درمان مزمن با آسپرین هستند.

–     زنانی که در طول فصل شیوع آنفولانزا باردار می شوند.

–      افراد بدون خانه و بی خانمان

–       افرادی که تماس خانگی با بچه کوچکتر از ۶ ماه دارند.

–    پزشکان، پرستاران و کارکنان بهداشتی که در بیمارستان و یا آسایشگاهها مشغول بکار هستند .

 عوارض جانبی واکسن تزریقی آنفولانزا

چون واکسن از ویروس غیر فعال تولید می شود، بنابراین کسی از تزریق واکسن به آنفولانزا دچار نمی شود ولی گاهی کمتر از ۳/۱ افراد در اطراف محل تزریق درد و سفتی را احساس خواهند کرد (برای ۲-۱ روز ). تب و درد نیز شایع نیست و برخلاف آنچه که قبلاً ادعا می شد، این واکسن خطر ابتلا به آسم را نیز بالا نمی برد.

 واکسن اسپری بینی(Nasal Spray Vaccine)

در سال ۲۰۰۳ انجمن  داروی آمریکا واکسنی بنام Flomist   را که بصورت اسپری استنشاقی از بینی مصرف می شود،تأئید کرد. این واکسن با مصرف آسان و بدون درد جایگزین مناسب برای واکسن تزریقی آنفولانزا می باشد. البته این واکسن فقط برای افراد سالم سنین بین ۴۹- ۵ سال تأئید شده است و در افراد مسن و همچنین افراد با بیماریهای مزمن زمینه ای مثل آسم بی خطر  بودن این واکسن مشخص نشده و این افراد باید واکسن تزریقی را استفاده کنند . همچنین به کودکان زیر ۵ سال نیز باید از دادن واکسن استنشاقی اجتناب شود زیرا این کودکان را در عرض ۶ هفته پس از مصرف واکسن در معرض خطر بالاتر ابتلا به آسم و خس خس سینه قرار می گیرند.

* هیچ واکسنی ۱۰۰% باعث جلوگیری از بیماری نمی شود و واکسن آنفولانزا هم از این قاعده مستثنی نیست و حتی با مصرف واکسن ممکن است فرد مبتلا به آنفولانزا شود.
 
پیشگیری بوسیله داروهای ضدویروس

استفاده از داروهای ضدویروس جایگزین مصرف واکسن نیست و پزشکان برای کسانی این روش را بکار می گیرند که نمی توانند از واکسن تزریقی استفاده کنند. برای پیشگیری داروئی، ۳ داروی ضدویروس تأئید شده است، آمانتادین و ریمانتادین(Rimantadine، Amantadine) که فقط برای پیشگیری از آنفولانزای نوع  Aبکار می روند .

Oseltamivir برای جلوگیری از آنفولانزای A و B استفاده می شود. این دارو هم قبل از برخورد فرد با ویروس مؤثر است و هم پس از برخورد فرد با ویروس می تواند مؤثر باشد و برای همین برای پیشگیری از آنفولانزا در کسی که تماس نزدیک با فرد مبتلا داشته است نیز بکار می رود.

 چند توصیه مفید برای جلوگیری از ابتلا به آنفولانزا (طبق نظر انجمن ریه آمریکا)

۱٫     مکرر دستان خود را بشوئید: شایعترین علت ابتلا به آنفولانزا لمس چشم، دهان، بینی،با دستان آلوده به ویروس می باشد، پس دستهای خود را تمیز نگه دارید و آنها را از صورت خود دور نگه دارید.

۲٫       از فردی که به آنفولانزا مبتلا شده فاصله بگیرید و اگر خود بیمار شدید، به دیگران زیاد نزدیک نشوید.

۳٫         کسی که به آنفولانزا مبتلا شده بهتر است در خانه بماند و با حضور خود در مدرسه یا محل کار دیگران را بیمار نکنند.

۴٫         هنگام عطسه و سرفه فرد بیمار باید جلوی دهان خود را با دستمال کاغذی بگیرد تا قطرکهای آلوده به ویروس در فضا پخش نشوند.

۵٫         بیاد داشته باشید که فرد بیمار تا ۷ روز می تواند باعث پخش ویروس در فضا شود پس توصیه های بالا را باید تا یک هفته رعایت کرد، تا احتمال ابتلاء شما به آنفولانزا کاهش یابد.

گیاهان دارویی در پیشگیری و درمان آنفولانزا و سرماخوردگی

این روزها آنچه به گوش می رسد نوای خطر آنفولانزا و به خصوص نوع "A" آن است که تقریباً تمام جهان را فرا گرفته (به این حالت پاندمی گفته می شود) و در کوچه و بازار و صدا و سیما نمادها و دستورات ایمنی برای پیشگیری و احیاناً درمان آن داده می شود.

سعی خواهم کرد بر اساس کلاس های مفیدی که در رابطه با آموزش چیستی این بیماری و نحوه جلوگیری و درمان آن برگزار شده مطالب مفیدی را عرضه کنم.

این بحث را در چند روز تکمیل خواهم کرد.

آنفولانزای نوع آ یا همان خوکی چیست؟

اولاً بدانید که نام خوکی چندان مناسب این بیماری نیست و در حقیقت ویروسی که عامل این بیماری ست در اثر ترکیب بین ویروس آنفولانزای خوکی، پرندگان و انسانی ایجاد شده است. کلاً ویروس آنفولانزا ویروسی ست که ژن آن از هشت قسمت تشکیل شده و بعد از اینکه وارد سلول می شود این هشت قسمت از هم جدا می شوند و سپس سلول را وادار به تکثیر ژن های خود می کند که در این راه می توان برای تشکیل مجدد ژن هشت قطعه ای با تکه های دیگری نیز ترکیب شود. نتیجه؟ این ویروس می تواند به حالات مختلفی تغییر کند. برای همین است که واکسن آنفولانزایی که در بازار هست هر سال باید تغییر کند. این واکسن با بررسی انواع مهم ویروس آنفولانزای هر سال تولید می شود و فقط به درد همان سال می خورد.

آنفولانزای نوع آ (خوکی) چگونه انتقال می یابد؟

راه انتقال ویروس از طریق ترشحات بدن به خصوص قطرات دستگاه تنفسی است.

جلوگیری از انتشار ویروس آنفولانزای نوع آ (خوکی)

راه های جلوگیری از این بیماری نسبتاً ساده است: حتی الامکان با کسی دست ندهید و از روبوسی و چسبیدن به افرادی که نمی دانید بیمار یا سالمند خودداری کنید (در ضمن این را در نظر داشته باشید که دوره کمون یا نهفتگی بیماری که زمانی ست که فرد حاوی ویروس است اما علامت بیماری ندارد حدود 3 تا 7 روز است. بنابراین ممن است کسی حامل ویروس و انتقال دهنده باشد اما علائم نداشته باشد) و از افراد بیمار لا اقل یک متر فاصله بگیرید. بنابراین احتمال انتقال قطرات تنفسی آلوده به خود را کاهش داده اید. علاوه بر این ها به دلیل اینکه این ویروس حدود دو ساعت روی دست، هشت ساعت روی دستمال کاغذی و اجسام غیر صاف و حدود 3 روز روی سطوح صاف تر می ماند پس از این که با ایم موارد تماس یافتید، قبل از اینکه دست خود را به چشم، دهان یا بینی خود بزنید دستان خود را با آب و صابون معمولی بشویید. شستن دستها هم به این ترتیب باشد که تمام قسمت های دست را بشویید و دست بکشید و پس از شستن دست ها را خشک کنید. قبل این کار هم کمی شیر آب را شستشو دهید چون یکی از مهمترین نقاط انتقال میکروب هاست.

اما سوال ابتدایی اینکه چرا اینقدر از این بیماری ترس داریم؟ خب دلیل اصلی آن این است که با وجود درصد مرگی که در اثر این بیماری اتفاق می افتد به دلیل شیوع سریع بیماری وتعداد زیادی که درگیر بیماری می شوند تعداد مرگ ها نیز افزایش می یابد (تا کنون حدود 20 نفر در ایران جان باخته اند). همچنین اگر در مدت کوتاهی عده زیادی به آن دچار شوند این باعث غایب شدن آنان از کار و فعالیت و فلج شدن جامعه می شود. علاوه بر این ها با وجود این تعداد بیمار و امکان مراجعه آنان به پزشک و داروخانه، سیل عظیمی از مراجعان به وجود خواهد آمد که سیستم درمانی کشور پاسخگوی آن نخواهد بود. بنابراین به فکر پیشگیری باشید.

اگر مریض شدیم..؟

علائم بیماری شبیه آنفولانزای معمولی است (به جز اینکه در برخی افراد به خصوص کودکان اسهال و استفراغ هم دیده می شود) یعنی: بدن درد (به آن میالژی یا درد عضلات می گویند) شدید یا نیمه شدید (که عارضه اصلی بیماری هم هست)، تب، سرفه و عطسه، سوزش و درد گلو از علائم اصلی بیماری اند.

با این حال چندان نگران نباشید! خطرناک نیست. اما اگر کودکی زیر 5 سال به این بیماری دچار شد، خانمی حامله درگیر شد یا جزو دسته افراد سالمند (بالای 65 سال) هستید یا بیماری نقص ایمنی دارید یا داروهای تضعیف کننده ایمنی مصرف می کنید و یا بیماری های دستگاه تنفسی (مثل آسم یا برونشیت) دارید و یا به بیماری دیابت دچار هستید کمی نگران باشید و نگرانی خود را با مراجعه به بیمارستان های منتخب شهر (مثل امام خمینی در تهران) رفع کنید. در این بیمارستان ها با بررسی وضعیت شما و در صورت نیاز داروی تامیفلو (به شکل کپسول های 75 میلی گرمی که دو عدد صبح و دو عدد شب مصرف می کنید) به طور رایگان داده می شود.

با این حال برای اکثر افراد دیگر این دارو نیاز نیست و آش گرم و جای نرم کافی ست! بنابراین اگر بیمار شدید یا احساس ناخوشی کردید در خانه بمانید تا دیگران را نیز به بیماری دچار نکنید. حدود 7 تا ده روز طول می کشد و پس از آن به حال اول برخواهید گشت. استفاده زیاد از مایعات (به خصوص مرکبات و آب معمولی) به همراه غذاهایی چون آش و سوپ توصیه می شود. استراحت و عدم خسته کردن خود هم به تسریع روند بهبودی کمک زیادی می کند.

داروهای گیاهی پیشگیری و درمان آنفولانزا:

یکی از مهمترین گیاهان دارویی که در طب سنتی هم بسیار به آن برای جلوگیری از زکام (همان سرماخوردگی خودمان) اشاره شده و به خوبی در پیشگیری و درمان آنفولانزا نیز جواب می دهد

 ١- عُناب است. میوه عناب که احتمالاً آن را می شناسید به رنگ عنابی (قهوه ای مخصوص)، تقریباً بیضوی و با گوشت میوه مشخص و طعم شیرین مخصوص به خود است. برای شناسایی از اصل بودن آن هسته آن را جدا کنید. بایستی یک سمت آن تیز باشد. جوشانده این میوه همراه

٢- آویشن (با بوی نافذ و مشخص آن) را می توانید روزی دو یا سه بار میل کنید. آویشن چندین نوع دارد که در عطاری ها معمولاً آویشن شیرازی (که بیشتر در ایران یافت می شود) و آویشن ( با نام علمی Thymus kotschyanus که به همراه کاکوتی از جنسZiziphora) است که فرق چندانی با هم ندارند. برای شناسایی این سه از هم: برگ های آویشن باغی بسیار کوچک و ظریف است (بعید است در عطاری آن را ببینید چون بومی ایران نیست)، برگ های آویشن شیرازی تقریباً تخم مرغی و به رنگ نقره ای-سفید-سبز و برگ های کاکوتی به رنگ سبز همراه سه رگبرگ واضح در پشت آن است.

تهیه آن ها هم از عطاری ها ممکن است چون در این دو گیاه تقلب بعید است. فقط آن را تمیز بشویید. این دو در مجموع خلط آور، ضد میکروب و افزایش دهنده ایمنی بدن هستند و در پیشگیری و درمان آنفولانزا بسیار خوب جواب  داده اند.

تهیه جوشانده:

برای تهیه جوشانده باید گیاه را خرد کنید (برای عناب تا حد امکان) به حدی که اندازه قطعات آن  حدوداً 2 میلی متر باشد (این کار برای افزایش سطح تماس آب با گیاه و عصاره گیری بیشتر است). سپس آن ها را درون آب بریزید و روی حرارت و داخل ظرفی سربسته بگذارید. حدوداً 15 دقیقه از زمان به جوش آمدن آب کافی ست. آن را صاف و مصرف کنید.

٣- گیاه آنغوزه یا مدفوع شیطان:

با نام علمیFerula assa-foetida، گیاهی است از خانواده چتریان (گل های این گیاهان مثل یک چتر در بالا قرار می گیرد و البته باید تمام شاخه گل ها از یک نقطه خارج شده باشند) که بسیار هم بد بوست! دو نوع تلخ و شیرین دارد که اغلب محصول آن از کرمان حاصل می شود. آنغوزه نام شیرابه است که در اثر تیغ زدن از آن به دست می آید. تهیه این گیاه از عطاری ها آسان نیست اما گویا باید منتظر باشیم تا در آینده دارویی با استفاده از این گیاه برای مقابله با آنفولانزا به بازار آید. به تازگی در مجله Journal of Natural products مقاله ای در مورد اثرات ضد ویروس H1N1 یا همان نوع A چاپ شده و در مقایسه بین عصاره این گیاه و داروی آمانتادین قدرت اثر ضد ویروسی گیاه بیشتر بوده است. طبق این مطالعه دانشمندان امیدوارند بتوانند داروی مناسبی جهت درمان بیماری بیابند. به گفته معاون اداره بهره‌برداری اداره کل منابع طبیعی فارس از شیرابه ‌آن بیش از ‪ ۶۰۰نوع دارو و ‪۶۰ نوع علف کش به دست می‌آید اما به علت نبود صنعت تبدیل در ایران، این گیاه دارویی به صورت خام به آلمان ارسال و به صورت دارو به ایران بازگردانده می‌شود. با کاشت گیاه آنغوزه می‌توان درآمدی معادل یک دوم درآمد حاصل از نفت را بدست‌آورد و هر کیلوگرم از این گیاه در بازار کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به قیمت ‪ ۱۲دلار به فروش می‌رسد. گیاه آنغوزه پس از هفت سال گل می‌دهد که از هر هکتار آن، بین ‪ ۷۰تا ‪ ۱۰۰کیلو صمغ به دست می‌آید.