Krzysztof Penderecki z Aphex Twinem i Jonnym Greenwoodem na jednej scenie to wydarzenie bez precedensu.
Artyści na co dzień kojarzeni z muzyką elektroniczną i rockową zremiksowali utwory Pendereckiego sprzed 50 lat -„Polymorphię” oraz „Tren - Ofiarom Hiroszimy”.
Efekty po raz pierwszy zaprezentowano we wrześniu 2011 roku podczas Europejskiego Kongresu Kultury zorganizowanego przez Narodowy Instytut Audiowizualny.
Na koncerty do Wrocławia przyjechało wtedy kilka tysięcy fanów z całego świata...
Aphex Twin to pierwszy artysta techno, którego utwory zostały przetranskrybowane na orkiestrę.
Jonny Greenwood z Radiohead jest kompozytorem-rezydentem BBC Concert Orchestra.
"„Mam świra na punkcie kontroli nad wszystkim. Kompozycje Pendereckiego, dzięki temu jak są zapisane, dają dużą wolność. Można je interpretować – tu szybciej, tam uderzyć mocniej. To mi się podoba.”
- Aphex Twin"
"„Słuchanie muzyki Pendereckiego w odtwarzaczu, to jak oglądanie filmu na małym ekranie. Dopiero w sali, słysząc fakturę, barwę instrumentów wypełniających przestrzeń, odbierasz jej piękno i złożoność.”
- Jonny Greenwood"
Partytura Aphex Twina
Partytura Jonnego Greenwooda
„Kiedy zaczęliśmy próby do 'Polymorphii' i 'Trenu – Ofiarom Hiroszimy', pierwszy raz miałem kontakt z orkiestrą.” - Aphex Twin
„Ostatni akord 'Trenu' to blok białego szumu... Wyobraziłem sobie realny kształt białego bloku...” - Jonny Greenwood o genezie „Popcorn Superhet Receiver”
Próba utworu Aphex Twina
Próba utworu Jonnego Greenwooda
„Aphex Twin wymyślił, że chciałby 'Polymorphię' wykonać od tyłu. Okazało się, że Penderecki w taki właśnie sposób zaczął pisać ten utwór. Gdy był mniej więcej w połowie komponowania coś mu podpowiedziało, aby to zmienić. Aphex Twin intuicyjnie wrócił więc do toku myślenia Pendereckiego sprzed lat! W dodatku wymyślił emocjonalne wzmocnienie: zdecydował, że dołoży ludzkie głosy, które będą imitowały to, co grają instrumenty. Wszystkie te sonorystyczne dźwięki, piski, zgrzyty i glissanda wydobywane z instrumentów smyczkowych przełożył na głosy.”
Marek Moś w rozmowie z Ewą Szczecińską. „Wszystko zaczyna się i kończy na błysku”, w: „Kultura bez granic. Europejski Kongres Kultury”, Warszawa 2013.
"„Sposób w jaki Aphex Twin odpowiedział na 'Tren Ofiarom Hiroszimy' był wręcz porażający. Do tego stopnia, że poprosiłem dwie altowiolistki, które są w ciąży, aby na czas tego utworu zeszły ze sceny. Przestraszyłem się, że w ich stanie to może być szkodliwe. Częstotliwości, których używał Aphex Twin były tak niskie, że poprzedniego dnia na próbie przesuwały krzesła. To było na granicy wytrzymałości. Ale te niskie drgania dotarły do ludzi w sposób niezwykle przejmujący, rzeczywiście dając efekt apokaliptycznej wizji atomowego wybuchu. Dźwięki przeszywały ciała jak miecze.”
- Marek Moś w rozmowie z Ewą Szczecińską"
"„Ważne, ile energii oddaję z siebie słuchaczom, którzy
przyszli na koncert. Jeśli ona ze mnie nie wypłynie, nie ma szansy dotrzeć, ale
jeśli wypłynie – ma wielką moc.”
Marek Moś, dyrygent i szef orkiestry AUKSO"
Jacek Hawryluk, krytyk muzyczny
Na przełomie lat 50. i 60. niemal każde prawykonanie utworu Pendereckiego było wstrząsem dla publiczności. Koncerty kończyły się skandalem, orkiestry odmawiały grania, publiczność gwizdała i tupała.
Bartek Chaciński, dziennikarz muzyczny
„Byłem dumny z tego, że inni buntują się i nie chcą grać mojej muzyki, uważając, że to są tylko bezsensowne szmery i wymyślne sposoby gry na instrumencie.” - Krzysztof Penderecki
Fragment koncertu. „Polymorphia na 48 instrumentów smyczkowych” Krzysztofa Pendereckiego.
"„Granice eksperymentu? Nie ma takich. Granice stanowi tylko wyobraźnia kompozytora.
Czy nie jest tak, że musimy dojrzeć do tego, co gdzieś rodzi się jako awangarda?”
- Marek Moś"
Koncerty Penderecki & Greenwood oraz Penderecki & Aphex Twin odbyły się 9 i 10 września 2011 roku podczas Europejskiego Kongresu Kultury we Wrocławiu – głównego wydarzenia Krajowego Programu Kulturalnego Polskiej Prezydencji.
Program koncertu 9 września:
Krzysztof Penderecki „Ofiarom Hiroszimy – tren” (1960–61)
Jonny Greenwood „Popcorn Superhet Receiver”* (2005, polskie prawykonanie)
Krzysztof Penderecki „Kanon” (1962)
Jonny Greenwood „Future Markets” z „There will be Blood”* (2007, polskie prawykonanie)
Krzysztof Penderecki „Polymorphia” (1961) Jonny Greenwood „48 Responses to Polymorphia”* (2011, światowe prawykonanie)
Krzysztof Penderecki – dyrygent
Marek Moś* – dyrygent
Orkiestra Kameralna Miasta Tychy AUKSO
Program koncertu 10 września:
Krzysztof Penderecki „Ofiarom Hiroszimy – tren” (1960–61)
Aphex Twin „Threnody for the Victims of Hiroshima remix” (2011, światowe prawykonanie)
Krzysztof Penderecki „Kanon” (1962) Aphex Twin „AFX set”*
Krzysztof Penderecki „Polymorphia” (1961)
Aphex Twin „Polymorphia Reloaded”* (2011, światowe prawykonanie)
Aphex Twin
Krzysztof Penderecki – dyrygent
Marek Moś* – dyrygent
OCTAVA ensemble+ Orkiestra Kameralna Miasta Tychy AUKSO
Reportaż „Penderecki Reloaded”:
http://ninateka.pl/film/penderecki-reloaded
Koncert Penderecki & Greenwood:
http://ninateka.pl/film/koncert-krzysztofa-pendereckiego-ekk
Kolekcja utworów Krzysztofa Pendereckiego on-line:
http://www.trzejkompozytorzy.pl/penderecki
Fotografie:
Miłosz Poloch
Marcin Oliva Soto
Bolesław Lutosławski
Scenariusz i redakcja / Written and edited by—Agnieszka Berlińska
