از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
مختصات: شرقی۵۲°۵۲′ شمالی۳۶°۲۸′ / °۵۲٫۸۷شرقی °۳۶٫۴۷شمالی / ۵۲٫۸۷;۳۶٫۴۷ (نقشه) الگو:Www.qaemshahr.com
قائمشهر مرکز شهرستان قائمشهر در استان مازندران است که در گذشته آنرا شاهی مینامیدند. جمعیت این شهر بر پایه آمار نفوس ومسکن سال ۸۵ برابر با ۱۷۴٬۲۴۶ نفر است.[۱]. شهر قائمشهر در ۳۶ درجه و ۲۸ دقیقه عرض شمالی تا ۵۲ درجه و ۵۳ دقیقه طول شرقی واقع شدهاست.
راه آهن سراسری در شمال وارد این شهر شده و سپس تا گرگان ادامه مییابد. راههای اسفالته این شهر از فیروزکوه و همچنین از آمل به تهران متصل است. اشتغال مردم شهر بیشتر در امر صنایع ماشینی است. کارخانههای نساجی، گونی بافی، کنسرو سازی، فرش بافی، دستمال بافی حریر و پنبه پاک کنی در این شهر وجود دارد. نسبت به وسعتش پر تراکمترین شهر مازندران به حساب میآید. علت این تراکم هم صنعتی بودن این شهر است[نیازمند منبع].
شهرستان قائمشهر برطبق شواهد و قراین از جمله اماکن مذهبی نظیر امامزاده یوسف رضا و یا آرامگاه علامه فقیه شیخ طبرسی از سابقه دیرینه تمدن و فرهنگ قبل از قرن ششم هجری خبر میدهد و با توجه به سوابق موجود بنای اولیه این شهر در دوران قاجاریه با نام علی آباد نهاده شد که شامل قریهای با واحدهای تجاری و مسکونی در حوالی میدان طالقانی امروزی و محلههایی در اطراف و روستاهای بزرگ نظیر چمنو (جمنان فعلی) قادیکلا و کوچکسرا در حاشیه بودهاست که بعد از انقراض دوران قاجاریه و آغاز حکومت رضا خانی به لحاظ موقعیت خاص منطقهای (محل عبور کاروانهای تجارتی و زیارتی از استانهای همجوار مانند تهران گیلان و خراسان). حکومت آن زمان را بر آن داشت که در شهر واحدهای صنعتی کوچک و بزرگ از قبیل کارخانجات نساجی و گونی بافی و چوب بری و شالیکوبی دایر کند.
نام کهن این شهرستان عشق آباد، قصر شیرین و علی آباد بود. قائمشهر حدود ۷۵ سال قبل شهری کوچک به نام علی آباد بود. ساکنان اصلی شهرستان قائمشهر از نژاد تپوری (ساکنان اصلی مازندران) هستند.
چمعیت آن چند صد نفر بود و روزهای چهار شنبه در آن بازار هفتگی برپا میشد. از سال ۱۳۰۸ به تدریج کارخانههای صنعتی در این شهر احداث شد. و این عوامل و نیز احداث راه آهن سراسری موجبات توسعه آن را فراهم آورد. این مسایل باعث شد که مردم از اطراف و اکناف و سایر ولایات کشور به این سامان مهاجرت نمایند و نهایتا در سال ۱۳۱۳ علی آباد تبدیل به شهرستان شاهی شد و در این مقطع از زمان با احداث راه آهن سراسری و توسعه صنایع نساجی در این شهرستان کم کم به جمعیت و توسعه عمرانی و ساخت و ساز شهر افزوده شد. در سال ۱۳۵۷ پس از انقلاب اسلامی نام این شهر به قائمشهر تغییر یافت.
از آثار تاریخی و اماکن مذهبی قائمشهر، میتوان بهامامزادهها، از جمله امامزاده محمد در جاده کیاکلا، آرامگاه شیخ طبرسی در دهستان بالا تجن و تپههای باستانی به ویژه تپه باستانی گردکوه در جمنان را نام برد.
باستان شناسان در کاوشگری از تپه گردکوه قائم شهر به آثار و بقایایی دست یافتند که این شهر را با پیشینه تاریخی بیش از ۵هزار ساله به یک شهر باستانی قدیم معرفی میکندنام کهن این شهرستان عشق آباد، قصر شیرین و علی آباد بود. در سال ۱۳۱۴ هـ. ش به شاهــی تغییر نام یافت و پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷به خـــواست عمــوم مردم، قائم شهر نامیده شد. قائمشهر حدود ۷۵ سال قبل شهری کوچک به نام علی آباد بود. ساکنان اصلی شهرستان قائم شهر از نژاد قوم تپوری ـ ساکنان اصلی مازندران ـ است. حدود۳۳۰۰سال قدمت تاریخی دارد. بر اثر زلزله و سیلهای متمادی چندین بار ویران شد. نمونه بارز آن شهر مدفون شده سریم در شهرستان سواد کوهاست وبا توجه به سوابق موجود بنای اولیه این شهر در دوران قاجاریه با نام علی آباد نهاده شد که شامل قریهای با واحدهای تجاری و مسکونی در حوالی میدان طالقانی امروزی و محلههایی در اطراف و روستاهای بزرگ نظیر چمنو (جمنان فعلی) قادیکلا و کوچکسرا در حاشیه بودهاست که چمعیت آن چند صد نفر بود و روزهای چهار شنبه در آن بازار هفتگی برپا میشد. از سال ۱۳۰۸ به تدریج کارخانههای صنعتی در این شهر احداث شد. و این عوامل و نیز احداث راه آهن سراسری موجبات توسعه آن را فراهم آورد. این مسایل باعث شد که مردم از اطراف و اکناف و سایر ولایات کشور به این سامان مهاجرت نمایند و نهایتا در سال ۱۳۱۳ علی آباد تبدیل به شهرستان شاهی شد و در این مقطع از زمان با احداث راه آهن سراسری و توسعه صنایع نساجی در این شهرستان کم کم به جمعیت و توسعه عمرانی و ساخت و ساز شهر افزوده شد. دلاواله جهانگرد فرانسوی در سال ۱۲۰۵ از جاده در دست احداث شاه عباسی در این منطقه در سفرنامه اش گزارشی دادهاست. کشاورزی از گذشتههای دور در این منطقه رواج داشت و پنبه، برنج، توتون، کنف و نیشکر از جمله تولیدهای کشاورزی قائم شهر بودهاست. غلامحسین افضل الملک که نزدیک به صد سال پیش به این شهر آمده بود، از کارخانه پنبه پاک کنی یاد کردهاست. کارخانه نساجی شماره ۱ کارخانه گونی بافی در سال ۱۳۱۶ و کارخانه کنسرو و در سال ۱۳۲۲ فعالیت خود را آغاز کردند و تا مدتها بعنوان یکی از کارخانجات موفق در امر تولید فعالیت داشتهاست. بعد از انقراض دوران قاجاریه و آغاز حکومت رضا خانی به لحاظ موقعیت خاص منطقهای (محل عبور کاروانهای تجارتی و زیارتی از استانهای همجوار مانند تهران گیلان و خراسان). حکومت آن زمان را بر آن داشت که در شهر واحدهای صنعتی کوچک و بزرگ از قبیل.کارخانجات نساجی و گونی بافی و چوب بری و شالیکوبی دایر کند
تپه باستانی گردکوه [ویرایش]
باستان شناسان در کاوشگری از تپه گردکوه قائم شهر به آثار و بقایایی دست یافتند که این شهر را با پیشینه تاریخی بیش از ۵هزار ساله به یک شهر باستانی قدیم معرفی میکند سایت باستانی گـردکوه قدیمی ترین استقراری که تا به حال باستان شناسان به آن دست پیدا کردهاند مربوط به عصر مفرغ میباشد که قابل مقایسه با حصـــار ۳ دامغان میباشد که بعد از عصر مفرغ دوره آهن را داریم که از عصر آهن ۱ تا ۳ در سطح ۶۵ هکتار بصورت پراکنده مشاهده میشود و گوری که به دست آمده مربوط به عصر آهن ۳ میباشد و عصر آهن ۱ و ۲ در داخل خشتها که جهت استفاده مصطبهای میباشد مشاهده شدهاست و همچنین استقرار بقایای دوره اشکانی به دست آمدهاست. تپه مرکزی بعنوان قلعه نظامی کاربرد نظامی داشتهاست که به نظر میرسد مربوط به دوره ساسانی میباشد و دوره اسلامی از آن نیز به عنوان پادگان استفاده میشده و ۴۲ پادگان نظامی که در طبرستان بوده یکی از آنها در چمنود (جمنان) بودهاست که بیشتر جنبه نظامی داشتهاست.شواهد موجود نشان میدهد که تپه مرتفع ۲۶متری گردکوه قائم شهر در سال ۱۶۸ هجری قمری پایگاه یا برج نظامی بودهاست.و در عمق ۵/۱متری زمین دامنه ارتفاعات گردکوه اسکلت اموات به همراه لوازم زندگی از قبیل ظروف و کوزه سفالی متعلق به دو هزار و هشت سال پیش کشف شدهاست.
تپه باستانی قلعه کش متعلق به عصر آهن
پل آجری روستای خرما کلا مربوط به دوره صفوی روستای خرما کلا و پل آجری بالا تجن متعلق به دوره قاجار در روستای استرآباد
- امـــام زاده سید ابوصالح (روستای مله، معروف به سید ابوصــالح سر در مســجد آن در تاریخ ۱۱۴ ه ق رقم خوردهاست.
۲- امام زاده عباس رضا (روستای کوتنا، صندوق چوبی آن ۹۳۱ ه ق را نشان دادهاست.
۳- امام زاده موسی (روستای وسطی کلا، تاریخ ساخت بنا ۱۰۸۶(ه ق)
۴- امام زاده سید زرین نوا (از آثار ملی در روستای چمازکتی، تاریخ ساخت صندوق چوبی آن ۸۵۵ (ه ق) (عکس صفحه بالا)
۵- بقعه درویش داود (روستای آهنگرکلای بیشه سر، کتیبه روی بقعه تاریخ وقف ۹۹۱ ه ق را نشان میدهد.
۶- بقعه درویش موسی بن احمد (نزدیک جمنان و فولاد محله، تاریخ ساخت صندوق ۸۴۷ (ه ق) را نشان میدهد.
۷- امام زاده سید نظام الدین (جمنان – میر ظهیر الدین مرعشی ۸۹۲ ه ق آن را زیارت کرد)
۸- امام زاده یوسف الرضا (جنب بیمارستان رازی، دارای بارگاه ومسجدی بود که در دوره پهلوی اول تخریب شد)
۹- امام زاده محمد (ابتدای جاده کیاکلا)
۱۰- آرامگاه شیخ طبرسی (از علمای بزرگ شیعه، اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم، نویسنده کتاب الاحتیاج – روستای شیخ گلی)
۱۱-امامزاده سید زکریا (روستای واسکس متعلق به دوره ی قاجایه)
۱۲- امام زاده سید قاسم روستای واسکس
۱۳-امام زاده سید قائم ادین (روستاس شهرودکلا
نمونهای از آثار باستانی ثبت شده قائم شهر:
حمام بورخیل ارطه به شماره ثبت ۱۲۵۵۸،
سقانفار سیدابو صالح به شماره ۱۱۹۴۶،
سقانفار ریکنده به شماره۱۱۹۴۵
تپه گردکوه به شماره۸۸۰۳
پل افراکتی به شماره۷۸۵۴
تپه یوزباشی به شماره۷۸۴۷ تپه باستانی پریجا به شماره۴۱۷۸
تپه طالقان به شماره۱۹۵۴ ساختمان شهرداری به شماره ۱۵۳۳ دین کتی باوند جنیدبه شماره ۱۴۰۷ تپه امامزاده کتی به شماره۱۴۰۵
وضعیت جغرافیایی [ویرایش]
با توجه به سوابق موجود بنای اولیه این شهر در دوران قاجاریه با نام علی آباد نهاده شد که شامل قریهای با واحدهای تجاری و مسکونی در حوالی میدان طالقانی امروزی و محلههایی در اطراف و روستاهای بزرگ نظیر چمنو (جمنان فعلی - که در حال حاضر بخشی از خود شهر میباشد) قادیکلای بزرگ و کوچکسرا در حاشیه بودهاست که بعد از انقراض دوران قاجاریه و آغاز حکومت رضا خانی به لحاظ موقعیت خاص منطقهای (محل عبور کاروانهای تجارتی و زیارتی از استانهای همجوار مانند تهران گیلان و خراسان).
رودخانهها [ویرایش]
رودخانههای تلار و سیاهرود از ارتفاعات کوههای شهرستان سوادکوه، در جنوب شهرستان قائمشهر سرچشمه گرفته و پس از مشروب کردن شهرهای سواد کوه، سیاهرود از شرق و تلار از غرب قائمشهر گذشته و به دریای مازندران میریزند. از جمله رودخانه های منطقای این شهر، به رودخانه ی سید رود در روستای طارسیکلا که نقش بسزایی در کشاورزی منطقه ایفا میکند نیز میتوان اشاره کرد.
…== جمعیت == جمعیت شهرستان قائمشهر بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ نزدیک به ۳۰۰٬۰۰۰ نفر است. این شهرستان در حال حاضر از دو شهر قائمشهر و کیاکلا و دو بخش مرکزی و کیاکلا تشکیل شدهاست. ترکیب جمعیتی شهرستان با توجه به مهاجرپذیر بودن آن شامل اقوام مختلفی از جمله سوادکوهیها، آذریها، شهمیرزادیها، سمنانیها، گرمساریها، بربریها، مهاجرین پراکنده دیگری از سایر مناطق ایران و کشورهای مجاور(بویژه مهاجران انقلاب سرخ شوروی سابق) و ساکنان بومی است که اغلب آنها ضمن تسلط بر زبان فارسی کشور، به زبان مازندرانی و تعدادی نیز علاوه بر مازندرانی، به زبانها و لهجههای آذری، گیلکی، سمنانی، شهمیرزادی و... سخن میگویند.
صنعت مبل سازی [ویرایش]
صنعت مبل سازی در مازندران بیشتر در شهر های آمل و قایمشهر وجود دارد ودر سایر شهر ها تنها کارگاه های کوچک مبل سازی وجود دارد . شهرستان قایمشهر حدود 2 تا 3 کارخانه تولیدی مبلمان بزرگ دارد.مانند تولیدی مبلمان کاجwww.kaaj-sofa.com
منابع طبیعی و جنگلها [ویرایش]
با توجه به اوضاع طبیعی شهرستان قائمشهر، بارش و رطوبت جهت ایجاد پوشش گیاهی فراهم است. البته پوشش گیاهی در تمام نقاط آن یکسان نیست زیرا تا ارتفاع ۲۰۰۰ متری که نفوذ رطوبت دریآی خزر از بین رفته و یآ به کمترین مقدار میرسد، از تراکم جنگل بسیار کم میشود و بمرور بجای جنگل مراتع جایگزین میشود. در شهرستان قائمشهر فصل خشک به طور کامل وجود ندارد.
شروع جنگل قائمشهر از کوه پایههای البرز شمالی است که دارای حداکثر بارندگی است و میزان گسترش جنگل در گذشته به طرف دشت بیشتر بودهاست که به مرور به منظور تهیه اراضی مزروعی، درختان جنگل کاملاً بریده شدهاندو یا به صورت بقایای جنگل مخروبه با درختان پهن برگ دیده میشوند. به طور کلی جنگلها در حاشیه جنوبی قائمشهر دارای تراکم بیشتری است و انواع درختان مانند راش، ممرز، توسکا و کلهر ملج انجیلی و... را میتوان دید. پارک جنگلی تالار نیز یکی از پارکهای جنگلی معروف شهرستان قائمشهر است که در سال ۱۳۷۱ تأسیس شده و مساحت آن بالغ بر ۱۶۰ هکتار است. فرآوردههای جنگلی عبارت است از: ذغال، چوب، هیزم، چوب آلات تبدیلی
این جنگل در ۱۰ کیلومتری قائمشهر قراردارد. و پوشیده از درختان آزاد، ممرز، توسکا، بلوط، اوجا، ملچ، عرعر، انجیر، ولیک، شمشاد، انار، بوته تمشک و.. با چشم اندازهایی بسیار زیبا و بدیع دارای امکانات بهداشتی و تفریحی مثل زمین فوتبال میبباشد
وضعیت کشاورزی و دامپروری [ویرایش]
اراضی حاصلخیز این شهرستان استعداد سرشاری جهت کشت محصولات متنوع مخصوصا گندم، جو، برنج، صیفیجات، لوبیای روغنی و... دارد. پرورش گاو و گوسفند و بز نیز در نواحی مختلف جلگهای و کوهپایهای و با استفاده از امکانات هر روستا متداول است.
موقعیت فرهنگی [ویرایش]
ترکیب جمعیتی و ادغام قومیتهای مختلف، در کنار سایر عوامل تاریخی، ارتباطی، صنعتی و غیره، موقعیت و خصوصیات فرهنگی ویژهای را به وجود آوردهاست. این شهرستان از نظر درصد با سوادی مردم دارای رتبه اول در استان است[نیازمند منبع]. جمعیت افراد با سواد در قائمشهر ۸۹٫۳ درصد است. نقاط دیدنی؛ تاریخی و زیارتی
- آستانه امامزاده مهدی؛ امامزاده اسماعیل و کربلائی سیداحمدحسینی (قادیکلا بزرگ)
- آرامگاه شیخ طبرسی(بالاتجن)
- بقعه امامزاده سیدابوصالح و پیرتکیه سیدابوصالح (سیدابوصالح)
- بقعه امامزاده زکریاوچشمه هزارون(واسکس)
- برج آرامگاهی سیدمحمدزرین نوایی(چمازکتی)
- امامزاده یوسف رضا وتپه باستانی قلعه کش
- امامزاده سید صالح؛ امامزاده یحیی وتکیه کردکلا
- بقعه سیدنظام الدین؛ امامزاده کبریا و تپه باستانی گردکوه (جمنان)
- پل آجری بالاتجن(استرآباد)
- پل آجری خرماکلا(خرماکلا)
- تپه امامزاده کتی و دریاچه گل پل
- پی قدیمی بالارستم(حسن رشتی)
- امامزاده موسی(وسطی کلا)
۱۴ امامزاده قاسم (سراج کلا) ۱۵ امامزاده صالح (کوچکسرا)
چشمه ی هزارون که مکان کاملا تفریحی می باشد
آبندان واسکس با جلوه ای کاملا تفریحی
پیوند به بیرون [ویرایش]